Մի ժամանակ, երբ Հայաստանը նոր էր ստեղծվում, երկու հսկա լեռներ՝ Մասիսը և Արագածը, սիրող քույրեր էին։ Նրանք շատ մոտիկ էին ապրում, գրկախառնված էին և միշտ խոսում էին միմյանց հետ։

Նրանց միությունը պահպանում էր Արարատյան դաշտի բերրիությունը և երկրի խաղաղությունը։

​Օրերից մի օր նրանց միջև սկսվում է փոքր վեճ։

Քույրերը չեն կարողանում համաձայնության գալ մի պարզ հարցի շուրջ, թե ով է իրենցից ավելի մեծ, ուժեղ և գեղեցիկ։

Ավագ քույրը՝ Մասիսը, հպարտորեն պնդում էր, որ ինքն է մեծը, իսկ Արագածը համառում էր, որ ինքն ավելի շատ գագաթներ ունի և ավելի գեղեցիկ է։

Վրա է հասնում Մարութա լեռը և փորձում է հաշտեցնել քույրերին։ Տեսնելով, որ անկարող է խաղաղություն վերահաստատել, թողնում, հեռանում է և անիծում նրանց։

«Թող Մասիսն ու Արագածն այնպես բաժանվեն միմյանցից, որ էլ երբեք չհանդիպեն»։

Իր հերթին Մասիսն Արագածին անիծում է, որ երբեք վիշտը դուրս չգա նրա սրտից, և արցունքը չպակասի։ Արագածն էլ Մասիսին է անիծում, որ վշտից չորանա, աշխարհի երեսին մարդ չբարձրանա նրա կատարը, վրան մատաղ չմորթվի։ ​

Անեծքի պահին նրանք բաժանվում են և հեռանում իրարից՝ մեջտեղում թողնելով ընդարձակ Արարատյան դաշտը։

​Այս լեգենդը գեղեցիկ կերպով բացատրում է երկու լեռների բնական հատկությունները և աշխարհագրական դիրքը. ​

Մասիսը դարձավ անջուր և մենակ,Արարատյան դաշտի վրա իշխող, բայց զուրկ ներքին ջրերից, իսկ նրա գագաթը մնաց Թուրքիայի տարածքում` հայերից հեռու, ինչը խորհրդանշում է նրա «մենակությունը»։ Նրա բարձր գագաթը մշտապես ձյունով է ծածկված, բայց այնուամենայնիվ ունի «չոր» լեռան կերպար։ ​

Արագածը դարձավ արցունքների կրող։ Նրա գագաթների միջև գոյացան բազմաթիվ լճեր (այդ թվում՝ Քարի լիճը), որոնք, ըստ լեգենդի, նրա անմխիթարելի արցունքներն են։ Արագածը մնաց ջրառատ, բարեբեր և իր վրա կրեց բազմաթիվ պատմական և կրոնական կառույցներ (Ամբերդ, Օրգով), որոնք խորհրդանշում են նրա բարիքները։

​Ավանդազրույցը ոչ միայն բացատրում է լեռների ֆիզիկական տեսքը, այլև հայ ժողովրդի համար ունի խորը փիլիսոփայական իմաստ.

​Այն հիշեցնում է, որ միակողմանի հպարտությունը, աններողամտությունը և երկպառակությունը կարող են անեծք դառնալ՝ բաժանելով նույնիսկ ամենամոտ և ամենակարևոր բաները։

Գագաթների բարձրություն-Մ ասիս` 5165 մ, Արագած` 4090 մ

Ժամանակաշրջան Լեգենդ, դարավոր բանահյուսություն